Truy Xuất Nguồn Gốc Thủy Sản Là Gì? Lợi Ích Và Quy Trình

Truy xuất nguồn gốc thủy sản đóng vai trò quan trọng trong việc xuất khẩu sản phẩm từ Việt Nam ra thế giới. Các mặt hàng thủy sản cần đạt tiêu chuẩn và sự minh bạch trước khi được nhập khẩu vào các quốc gia khác, dưới đây hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về cách thức truy xuất này bạn nhé!

1. Truy xuất nguồn gốc thủy sản là gì?

Truy xuất nguồn gốc thủy sản là quá trình theo dõi và ghi nhận lại toàn bộ lịch sử của một sản phẩm thủy sản, từ lúc được khai thác hoặc nuôi trồng cho đến khi tới tay người tiêu dùng, đây là một yếu tố then chốt nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, thúc đẩy tính bền vững và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng.

Tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc thủy sản có thể kể đến:

• Cải thiện an toàn thực phẩm và quản lý những rủi ro
• Tăng cường sự minh bạch
• Hỗ trợ quản lý bền vững nguồn lợi thủy sản

2. Khung pháp lý về truy xuất nguồn gốc thủy sản

Truy xuất nguồn gốc thủy sản đã trở thành một yêu cầu bắt buộc ở nhiều quốc gia và khu vực trên thế giới, điển hình:

• Liên Minh Châu Âu (EU) với quy định (EC) số 178/2002 về an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc với thủy sản
• Hoa Kỳ với đạo luật Hiện Đại Hóa An Toàn Thực Phẩm (Food Safety Modernization Act – FSMA) cùng các quy định liên quan
• Các quốc giá như Úc, Canada, New Zealand cũng có những chính sách và tiêu chuẩn về truy xuất nguồn gốc thủy sản

Tại Việt Nam, chính phủ cũng đã ban hành những quy định liên quan như:

• Thông tư 01/2002/TT-BNNPTNT quy định những vấn đề liên quan đến lĩnh vực thủy sản và truy xuất.
• Thông tư 03/2011/TT-BNNPTNT quy định về truy xuất nguồn gốc và thu hồi sản phẩm không đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm trong lĩnh vực thủy sản

Những quy định trên đòi hỏi doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng thủy sản phải đáp ứng các yêu cầu về ghi chép, lưu trữ thông tin và khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến truy xuất nguồn gốc thủy sản

Có thể kể đến các yếu tố sau:

Quy trình thu hoạch xử lý

Quy trình này đóng vai trò then chốt trong việc xác định chất lượng và khả năng truy xuất nguồn gốc.

Mỗi bước trong quy trình này cần được kiểm soát chặt chẽ và ghi nhận chính xác để đảm bảo thông tin được bảo toàn.

Công nghệ cùng thiết bị hỗ trợ

Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập, lưu trữ và truyền tải thông tin về truy xuất nguồn gốc, những thiết bị hiện đại như máy quét mã vạch, phần mềm quản lý dữ liệu đều giúp tăng cường hiệu quả và độ chính xác của quá trình này.

Nhân lực

Để triển khai thành công hệ thống truy xuất nguồn gốc, nhân lực đóng vai trò không thể thiếu. Đội ngũ nhân viên cần được đào tạo bài bản về quy trình và công nghệ liên quan để đảm bảo hoạt động hiệu quả và chính xác.

Tính minh bạch trong chuỗi

Đó chính là sự hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các bên liên quan với nhau.

Tính phức tạp của chuỗi cung ứng

Càng nhiều trung gian thì việc truy xuất sẽ càng gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng.

Chất lượng sản phẩm

Yếu tố này nằm ở khả năng duy trì chất lượng trong quá trình vận chuyển, bảo quản thủy sản.

4. Quy trình truy xuất nguồn gốc thủy sản

Để thực hiện việc truy xuất nguồn gốc thủy sản, sau đây là các công đoạn trong quy trình cần thực hiện:

Giai đoạn 1: Thu thập thông tin đầu vào

Đầu tiên, cần ghi nhận thông tin về nguồn gốc con giống, thức ăn, loại thuốc sử dụng trong quá trình nuôi.

Riêng đối với đánh bắt, cần ghi nhận vị trí, thời gian và phương pháp đánh bắt.

Giai đoạn 2: Ghi chép quá trình nuôi trồng, đánh bắt

Theo dõi và ghi lại các hoạt động chăm sóc, điều trị bệnh.

Ngoài ra, cần ghi lại thêm các thông số liên quan đến môi trường.

Giai đoạn 3: Thu hoạch vận chuyển

Ghi nhận thông tin về thời gian, phương pháp thu hoạch.

Theo dõi quá trình vận chuyển, bảo quản.

Giai đoạn 4: Chế biến

Ghi lại các quy trình chế biến, đóng gói.

Theo dõi việc sử dụng phụ gia, chất bảo quản (nếu có).

Giai đoạn 5: Phân phối

Ghi lại các thông tin về các đơn vị phân phối, thời gian và điều kiện vận chuyển.

Giai đoạn 6: Mã hóa thông tin

Gắn mã QR, mã vạch hoặc sử dụng công nghệ Blockchain để mã hóa thông tin.

Giai đoạn 7: Kiểm tra xác minh

Thực hiện các kiểm tra định kỳ để đảm bảo tính chính xác của thông tin.

Giai đoạn 8: Truy xuất thông tin

Thiết lập hệ thống cho phép truy cập thông tin từ mã sản phẩm.

Giai đoạn 9: Cập nhật liên tục

Cập nhật những thông tin mới nhất vào hệ thống truy xuất

Giai đoạn 10: Đào tạo cùng với việc nâng cao nhận thức

Đào tạo nhân viên liên quan về quy trình truy xuất, ngoài ra kết hợp nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc.

5. Lợi ích của truy xuất nguồn gốc thủy sản

Có thể chia lợi ích theo 2 góc độ chính là doanh nghiệp và người tiêu dùng.

5.1. Với doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp, việc truy xuất nguồn gốc thủy sản sẽ giúp:

Tăng cường uy tín thương hiệu

Một hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng, củng cố uy tín thương hiệu trên thị trường.

Sự minh bạch rõ ràng trong thông tin sản phẩm giúp cho doanh nghiệp tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng.

Cải thiện hiệu quả kinh doanh

Truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn cải thiện hiệu quả kinh doanh.

Bằng cách nắm bắt thông tin chính xác về quy trình sản xuất, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa hoạt động, từ đó giảm thiểu lãng phí.

Giảm thiểu rủi ro pháp lý

Với hệ thống truy xuất nguồn gốc chặt chẽ, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro pháp lý liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm.

Việc có đầy đủ thông tin về nguồn gốc sản phẩm giúp doanh nghiệp dễ dàng giải quyết các tranh chấp và yêu cầu pháp lý.

5.2. Với người tiêu dùng

Đối với người tiêu dùng, việc áp dụng sẽ mang đến những lợi ích sau:

Đảm bảo an toàn thực phẩm

Truy xuất nguồn gốc giúp người tiêu dùng biết được nguồn gốc của sản phẩm thủy sản, từ đó đảm bảo sản phẩm họ mua là an toàn hoặc không chứa chất độc hại.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Trong trường hợp có vấn đề về chất lượng, truy xuất nguồn gốc có thể giúp người tiêu dùng dễ dàng khiếu nại hoặc yêu cầu bồi thường, vì họ có đầy đủ thông tin để chứng minh nguồn gốc cùng chất lượng sản phẩm.

Minh bạch thông tin

Người tiêu dùng có thể dễ dàng truy cập thông tin về quy trình sản xuất, điều kiện bảo quản, vận chuyển của sản phẩm thủy sản, việc làm này giúp họ cảm thấy yên tâm hơn khi lựa chọn sản phẩm.

Chất lượng sản phẩm

Khi có thể truy xuất nguồn gốc, người tiêu dùng biết được chất lượng của sản phẩm, bao gồm việc nó được nuôi trồng hoặc khai thác ở đâu, trong điều kiện như thế nào, điều này giúp họ lựa chọn được những sản phẩm tốt nhất cho sức khỏe.

Ủng hộ sản phẩm bền vững

Truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin về các tiêu chuẩn bền vững và thân thiện với môi trường của sản phẩm, giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định tiêu dùng có trách nhiệm, ủng hộ những nhà sản xuất tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.

6. Các giải pháp nâng cao hiệu quả truy xuất nguồn gốc thủy sản

Để có thể nâng cao hiệu quả truy xuất, mỗi cá nhân, doanh nghiệp cần hợp tác để thực hiện những việc sau:

Ứng dụng công nghệ Blockchain

Đây là một công nghệ tiên tiến mới được ra mắt nhằm giúp nâng cao hiệu quả truy xuất, với khả năng ghi nhận và lưu trữ thông tin một cách minh bạch, không thể thay đổi, Blockchain đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của dữ liệu.

Blockchain cho phép các bên liên quan (từ nhà sản xuất, nhà phân phối cho đến người tiêu dùng) có thể theo dõi hành trình sản phẩm một cách dễ dàng, nhanh chóng và an toàn.

Đào tạo và nâng cao nhận thức

Nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai thành công hệ thống truy xuất nguồn gốc, do đó việc đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên trong ngành thủy sản là vô cùng cần thiết.

Các chương trình đào tạo nên tập trung vào việc cung cấp các kiến thức về công nghệ mới, quy trình quản lý dữ liệu, cách sử dụng các công cụ hỗ trợ như Blockchain, QR Code cùng phần mềm quản lý.

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức về truy xuất nguồn gốc đối với người tiêu dùng cũng là việc nên làm, khi người tiêu dùng hiểu rõ lợi ích, ý nghĩa của việc truy xuất, họ sẽ chủ động yêu cầu và ủng hộ các sản phẩm có thông tin rõ ràng.

Hợp tác quốc tế cùng đối tác chiến lược

Hợp tác với các tổ chức quốc tế cùng các đối tác chiến lược có thể giúp các doanh nghiệp thủy sản của Việt Nam tiếp cận được những công nghệ và quy trình tiên tiến nhất trong việc truy xuất nguồn gốc, điều này mang đến lợi ích trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và tăng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trên thị trường toàn cầu.

Ví dụ: Hợp tác với các tổ chức kiểm định quốc tế để xác thực thông tin truy xuất nguồn gốc, hoặc tham gia vào các liên minh chuỗi cung ứng toàn cầu có thể mang lại những lợi ích lớn dành cho doanh nghiệp.

Phát triển hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế

Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về truy xuất nguồn gốc thủy sản là một yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo tính nhất quán và minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng, các tiêu chuẩn này cần sự hợp tác giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan.

Ví dụ: Việt Nam có thể học hỏi và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế như ISO 22005 về truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung ứng thực phẩm hoặc có thể phát triển các tiêu chuẩn riêng theo điều kiện thực tế trong nước

Tăng cường giám sát kiểm tra chất lượng

Để đảm bảo tính hiệu quả của hệ thống truy xuất, việc giám sát và kiểm tra chất lượng cần được thực hiện một cách nghiêm ngặt, thường xuyên.

Các cơ quan chức năng cần triển khai các cuộc thanh tra đột xuất hoặc định kỳ đến cơ sở sản xuất, chế biến và phân phối để đảm bảo các quy trình được thực hiện theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, có thể ứng dụng các công cụ giám sát tự động như cảm biến IoT (Internet of Things) trong quá trình sản xuất, vận chuyển cũng giúp tăng khả năng kiểm soát chất lượng và truy xuất.

Khuyến khích sự tham gia của người dùng

Người tiêu dùng không chỉ là đối tượng được hưởng lợi từ hệ thống truy xuất nguồn gốc mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự minh bạch trong chuỗi cung ứng.

Doanh nghiệp có thể khuyến khích sự tham gia của người dùng bằng cách tạo ra chương trình khuyến mãi hoặc các chiến dịch truyền thông về lợi ích của truy xuất nguồn gốc.

Ví dụ: Các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội có thể giúp tăng cường nhận thức của cộng đồng về việc lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, từ đó tạo ra được thị trường tiêu dùng thông minh và có trách nhiệm.

7. Những câu hỏi thường gặp về truy xuất nguồn gốc thủy sản

Thách thức khi triển khai truy xuất nguồn gốc thủy sản là gì?

Chi phí đầu tư ban đầu, khó khăn trong quản lý dữ liệu cũng như sự phản đối từ các bên liên quan là những thách thức chính.

Công nghệ Blockchain có vai trò gì trong truy xuất nguồn gốc thủy sản?

Blockchain giúp ghi nhận, lưu trữ thông tin một cách minh bạch và không thể thay đổi, từ đó đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy của dữ liệu.

Vai trò của chính phủ trong việc thúc đẩy truy xuất nguồn gốc thủy sản là gì?

Chính phủ cần ban hành các quy định pháp lý, cung cấp hỗ trợ tài chinh và kỹ thuật cũng như giám sát và kiểm tra chất lượng để đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng quy định.

Trên đây là những kiến thức về truy xuất nguồn gốc thủy sản mà Vina CHG vừa chia sẻ đến bạn. Mong rằng với những thông tin trên có thể giúp giải đáp những thắc mắc mà bạn đang gặp phải, nếu có điều gì thắc mắc hoặc phản ánh hãy liên hệ với chúng tôi qua số Hotline hoặc để lại bình luận để được hỗ trợ!